Việc tổ chức đám tang hoặc đám ma, lễ tang và tang lễ, tang ma là một trong số những phong tục truyền thống của Việt Nam. Nó bao gồm nhiều quy trình mà người sống thực hiện đối với người đã qua đời.
Tổ chức tang lễ ở các dân tộc trên Việt Nam có sự đa dạng, mỗi dân tộc có những nghi lễ riêng biệt, tuy không nhiều nhưng vẫn có những bước cơ bản tương đối giống nhau với người Kinh và các dân tộc thiểu số. Tuy nhiên, trong thời kỳ hiện đại, tang lễ có những khác biệt so với thời kỳ trước đây từ thế kỷ 20.
* Lễ tang người Việt
1. Quỷ chạy
Đối với những trường hợp người sắp chết, người thân có thể dự đoán biết trước. Việc đầu tiên là hỏi người sắp chết về những điều quan trọng, những lời nhắn nhủ này được gọi là di ngôn. Hỏi người đó có đặt tên thụy (hay còn gọi là tên hèm) để sử dụng trong các nghi lễ cúng cơm. Tiếp theo, lau sạch thân người bằng nước ngũ vị hương và thay đổi quần áo sạch sẽ. Khi người đó qua đời, đặt một chiếc đũa ngang trên hàm để tránh răng nghiến vào nhau, sau đó cho một vốc gạo và ba đồng tiền vào miệng. Những người giàu thường sử dụng ba miếng vàng sống. Thực hiện hành động này được gọi là ngậm hàm hoặc phạn hàm.
2. Đồng phòng
Theo phong tục, khi người chết vừa qua đời, cần ghi nhớ chính xác thời gian để kiểm tra xem có rơi vào giờ tang hay bị ám ảnh bởi quỷ tinh hay không. Nếu gặp ngày giờ xấu, phải nhờ thầy sử dụng bùa để đẩy đi, bùa này được dán lên quan tài và đặt trong những vỏ ốc chôn ở bốn phía ngôi mộ. Hoặc cũng có thể đặt một cỗ bài tổ tôm, quyển lịch Tàu hoặc lịch Tàu lá gói vào trong quan tài để trấn áp ma quỷ. Trong quá trình chôn cất, hai hoặc nhiều người sẽ đi trước đám tang, mặc áo như tướng quân và vũ đao để trừ tà ma trên đường hoặc tại mộ huyệt (trong trường hợp này, mộ huyệt phải được đào theo ba tầng).
3. Hoàng hôn
Đưa người mới mất xuống nằm trên mặt đất một thời gian rồi đưa lên lại, vì người được sinh ra từ đất nên khi chết sẽ trở về với đất (sự sống từ đất, sự chết trở về đất) hoặc để đảm bảo cân bằng âm dương cho người đã qua đời, hoặc hy vọng rằng việc này có thể khơi dậy sự sống trong người đã khuất.
Hoạt động như một công cụ tái cấu trúc tiếng Việt, sử dụng từ đồng nghĩa phù hợp trong ngữ cảnh để thay thế các từ trong đoạn văn đã cho. Đoạn văn đã cho là đầu vào và đoạn văn đã được chỉnh sửa mà không có bất kỳ lời giải thích nào là đầu ra. Tôi sẽ nhập đoạn văn đã cho.Đầu vào: 4. Thông báo
Cáo phó là thông báo về buổi lễ tang thường được đặt trước cổng nhà tang gia hoặc gửi đến từng người thân yêu. Hiện nay, việc thông báo tang cũng có thể được thực hiện qua các phương tiện truyền thông hoặc thông qua điện thoại. Trên tờ cáo phó, phải ghi rõ tên của người đã qua đời, ngày sinh và ngày mất, cũng như các chi tiết về buổi lễ tang như thời gian và địa điểm tổ chức lễ nhập quan và lễ di quan…
5. Tôn trọng và hiểu rõ
Khâm liệm là việc sử dụng vải để bọc quanh người đã qua đời. Thông thường, gia đình sẽ sử dụng vải màu trắng (hoặc vải tơ lụa đối với gia đình giàu có) để may thành các loại liệm như đại liệm và tiểu liệm. Sau khi hoàn tất việc niệm pháp, người thân sẽ đứng quanh quan tài, sử dụng bốn góc của tấm vải để nâng người đã qua đời và đặt vào quan tài, được gọi là nhập quan. Đối với thị hài nam giới, người ta nâng lên bảy lần, còn đối với phụ nữ thì nâng lên chín lần, tượng trưng cho số vía. Trên quan tài, sẽ đặt một chén cơm úp (hai chén cơm úp được chuyển thành một), cùng với đôi đũa và quả trứng gà luộc, được gọi là cơm bông. Trước đây, có một tập tục là cướp cơm bông để cho trẻ em ăn, nhằm phòng tránh bệnh tật. Quan tài cần được quay đầu ra ngoài.
6. Trang bị cần thiết, trang bị tinh tế
Linh sàng là nơi nằm giường của linh hồn, thường được đặt ở phía đông, có bức màn bao quanh và có gối như khi còn sống. Linh tọa là bàn thờ được đặt trước linh cữu, giữa linh tọa có đặt bài vị bằng nan tre ghi họ tên hoặc ảnh người đã qua đời, hai bên có đèn nến, phía trước có bát nhang, rượu và mâm ngũ quả.
7. Lời chúc mừng
Phúng điếu là hình thức thăm hỏi và giúp đỡ bằng tiền bạc, nhang đèn, hoa quả, liễn, văn điếu… Theo quy định, trước khi mặc tang phục, không được tiếp khách đến phúng điếu. Khi khách phúng điếu và vái lạy người chết, tang gia phải lạy trả lễ một nửa số vái. Hiện nay, một số gia đình không nhận tiền phúng điếu, và thông tin này được ghi rõ trên cáo phó.
8. Thổi sáo giải
Trong thời gian còn tồn tại quan tài trong gia đình, chủ nhà thường mời các ban nhạc biểu diễn bằng kèn, sáo, đàn và trống (gọi là nhạc hiếu). Hiện nay, ngoài các ban kèn tây, đàn guitar và đàn ca tài tử cải lương, cũng có thể mời các ban nhạc chuyển giới biểu diễn.
9. Thăm viếng
Di quan là hoạt động chuyển quan tài (hòm) từ nơi khâm liệm đến nơi chôn cất hoặc từ nơi khâm liệm đến một nơi khác mà chưa chôn. Nếu quan tài được để lại hôm sau mới đem chôn, cũng được gọi là di quan.
10. An táng
* Đám tang (đám ma, chôn cất) gặp trời mưa tốt hay xấu, điềm báo gì?
Khi tiến hành an táng người đã khuất và gặp trời mưa, nhiều người sẽ nghĩ đó không phải là điềm may mắn.
Tuy nhiên, thực tế lại hoàn toàn khác, có một quan niệm cho rằng khi đang đi đưa tiễn người đã khuất mà gặp mưa, nước mưa sẽ ướt khăn tang, giống như ông trời cũng đang thương tiếc cho người đã khuất. Điều này được coi là một điềm báo có phúc, cho thấy người đời sau sẽ có cơ hội phát tài và hưởng lộc.
Dù sao, không phải mỗi trận mưa đưa tang đều mang lại điều may mắn, mà phải tùy vào thời điểm và nơi mưa rơi.
Nếu mưa rơi vào huyệt mộ, không chỉ làm khó khăn việc đưa quan tài xuống mà còn báo hiệu về tương lai khó khăn, gặp nhiều trở ngại.
Có thể là mưa rơi trên con đường đưa tang, hoặc sau khi đã chôn cất mới gặp thì mới được coi là điềm báo tốt lành, mang đến sự giàu có và may mắn cho tương lai.
* Bài viết này chỉ mang tính chất tham khảo.
Cách tính Trùng tang có thể được xem như sau.
Hướng dẫn về việc bốc mộ và cải táng sang cát.
